Saim Osman KARAHAN “XX. yüzyıla girildiğinde, Kırım Tatar halkı tarihî bir gelişme sürecini yaşayıp, bir devirde kapanmış olan siyasî tarihini yeniden açma durumuna gelmişti. Yıkılmak üzere olan Çarlık Rusya’sının çürümüş yapısından ayrılıp artık ayrı bir devlet olmak istiyordu. O vakit Kırım Tatar halkının başında Çelebi Cihan bulunuyordu. Fakat Çarlık Rusya’sının politikasında olduğu gibi, onun devamı olan Sovyet Rusya’sının politikasında Kırım Tatar halkına hayat hakkı yoktu. Çelebi Cihan 23 Şubat 1918’de öldürüldü. Kurduğu genç Kırım Halk Cumhuriyeti Beyaz Rus ve Kızıl Rus çarpışmalarının girdabında yıkıldı. Kırım Tatar halkının öz benliğine ulaşma yolları tıkandı. Çelebi Cihan’ın kimliği, kişiliği ve idealleri öz halkından gizlendi. Ona dair bilgiler yasaklandı ve yok edilmeye çalışıldı. Biz bu kitapta Çelebi Cihan’a dair bulabildiğimiz ve bir bakıma, Kırım Tatar tarihinin birer parçası olan bazı bilgileri bir araya getirmeye çalıştık. Kitabı öncelikle Romanya’da yaşayan Kırım Tatar asıllı okuyucularımız için hazırlanmıştık. Haliyle, Dobruca lehçesini çözebilen diğer okuyuculara da faydalı olabilirsek mutluluğumuz daha da fazla olacaktır.” Editura Europolis, Köstence, 2002 ISBN : 973-8283-11-6 Açıklama : 90 sf.
Mustafa Abdülcemil KIRIMOĞLU Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği, Ankara, 2004.
Yayına Hazırlayan : İsmail TÜRKOĞLU Cezmi BAYRAM Filiz BALOĞLU “Bu kitabın amacı, bir yandan son yüzyılın vatanı uğruna verdiği mücadelelerle sembolleşen bir kişiliği; bir insan hakları savunucusunu unutulmazlar arasında gündeme taşırken; diğer yandan Karadeniz’in karşı yakasında yeşeren Türk kültür ve medeniyetinin tesciline katkıda bulunmaktır.” (Kitabın arka kapağından) Türk Ocakları Genel Merkezi, İstanbul, 2002. ISBN : 9757841560
Nur Nicole KANÇAL-FERRARİ Klasik Yayınları, 2005, İstanbul.
T.C. Kültür Bakanlığı, Ankara, 1999.
Cafer Seydahmet KIRIMER Cafer Seydahmet Kırımer Kırım Türkleri’nin az yetiştirdiği evlatlardan birisidir. Hayatı, maddî ve manevî bütün varlığı ile kendisini vakfettiği Kırım Türklerinin kurtuluşu ideali için mücadele ile geçmiştir. O, yalnız Kırım Türklerinin değil , bütün Türk Dünyası’nın kurtuluşu, aralarındaki işbirliğinin tahakkuku için çalışmayı millî bir vazife kabul etmişti.Hayatının ve Kırım’ın istiklâli için yaptığı mücadelenin ilk yıllarındaki safhalarını bu kitapta bulacaksınız. Emel Kırım Vakfı, İstanbul, 1993.
İsmail Bey Gaspıralı hakkında hazırlanmış en geniş makaleler derlemesi olan kitap Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi Yayınlarından çıktı. Kitabın başeditörlüğünü Hakan Kırımlı, editörlüğünü Bülent Tanatar, Dündar Akarca, İbrahim Köremezli yaptılar. 700 sayfalık bu muazzam başvuru kitabı Gaspıralıyı değişik yönleri ile ele alan seçkin bilim adamı , yazar ve araştırmacıların makalelerinden oluşmaktadır. (55 makale) Birinci baskı : Ekim 2004 ISBN 975-96488-8-1 İsteme Adresi.: Meşrutiyet Cd. No.20/14 Kızılay – Ankara (312) 419 47 49 İçindekiler: Bölüm I. : Gaspıralı’nın Hayatı ve Şahsiyeti Bölüm II. : Gaspıralı’nın Fikriyatı Bölüm III. : Gaspıralı’nın İlk Yayınları Bölüm IV. : Tercüman Gazetesi Bölüm V. : Cedidcilik Hareketi Bölüm VI. : Gaspıralı ve Maarif Bölüm VII. :Gaspıralı ve Dil Bölüm VIII. : Gaspıralı’nın edebi Faaliyetleri Bölüm IX. : Gaspıralı’nın dünya Müslümanları Kongresi Teşebbüsü Bölüm X. : Gaspıralı ve İdil-Ural Bölüm X1. : Gaspıralı ve Kırım Bölüm XII. : Gaspıralı ve Azerbaycan Bölüm XIII. : Gaspıralı ve Türkistan Bölüm XIV. : Gaspıralı ve Nogaylar Bölüm XV. : Gaspıralı ve Bulgaristan
Hakan KIRIMLI İsmail Bey Gaspıralı’nın hayatını anlatan kitapçık. Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği, Ankara, 2001.
Müstecib ÜLKÜSAL “1917 yılında Kırım’da istiklâl ilan edilince, Köstence limanında gizlice bindiği bir şilebin ambarlarında başladı Vatan Kırım’a yolculuğu, 18 yaşındaydı.Ve hayatında hiç ağlamadığı kadar ağladı, Bolşeviklerin işgal ettiği yurdunu terk ederken…” (Kitabın arka kapağından) Ankara: Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği, 1999 Tür : Anı ISBN : 975-96488-2-2