Refik MUZAFAROV – Nüzhet MUZAFAROV. Çeviren: Nariman SEYİTYAHYA, Yayıma Hazırlayan: Şerife ÖZER Türk Dil Kurumu Yayınları: 1256, Ankara, 455 sf. ISBN: 9789751634696 Sözlük, sayısı yarım milyon kişi olan Kırım Tatar halkının hayatının ve faaliyetlerinin değişik yönlerini yansıtan çağdaş Kırım Tatarcasının ortak söz varlığını içermektedir. Sözlüğe ek olarak Kırım yer adlarının listesi de sunulmuştur.

Oleg RUSTEMOV. Akmescit, 2017. ISBN: 978-5-906959-20-1 Kırım Tatarca, Rusça. 280 sf. Kırım Hanlığı mahkemelerinde, tıpkı Osmanlı Devleti’nde olduğu gibi, verilen kararların ve tutulan kayıtların toplandığı defterler, kadı sicilleridir. Kırım Hanlığına ait arşiv malzemelerinin çoğu muhtelif zamanlardaki Rus istila ve işgalleri esnasında tahrip oldu ya da yok edildi. Bu tahribattan kurtulan 124 ciltlik Şeriye Sicilleri (Kırım Hanlığı Kadıasker Defterleri) bize Kırım Hanlığının sosyal, kültürel, hukuki, idari ve ekonomik hayatı hakkında son derece kıymetli bilgiler vermektedir. Asılları Sankt Petersburg’daki Etnografya Müzesinde saklanmaktadır. Bu nadide kaynağın 1608’den 1750’ye kadar 142 yıllık bir dönemi kapsayan 61 cildinin fotokopileri Akmescit’teki İsmail Gaspıralı Kütüphanesi’nde, aynı zamanda Bilkent Üniversitesi Halil İnalcık Koleksiyonu’nda ve T.C. Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü’nde de olup araştırmacıların kullanımına açıktır. Bu defterlerin okunması ve yorumlanması derin bir bilgi ve tarih, hukuk, dil bilimi gibi sahalarda derin ihtisas gerektirmektedir. Oleg Rustemov bu zorlu işe girişerek 1 numaralı defterin Latin harflerine aktarımını ve bunların Rusçaya tercümesini tamamlamış. Kitabın sonunda mahkeme kayıtlarında geçen yerlerin, unvan ve rütbelerin ve etnik grupların listesi ile defterlerdeki metinlerin fotoğraflarına da yer verilmiş. Kitabın bütün maliyetini geçtiğimiz günlerde sudan sebeplerle tutuklanarak Rusya’da hapse atılan hayırsever iş adamı, Çobanzade Vakfı’nın kurucusu Resul Velilâyev üstlenmiş.

Faysal Okan ATASOY. Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara,2018. ISBN: 9789751634191. 2 Cilt, 2006 sf. 16x24cm. Kırım Yurtına ve Ol Taraflarga Dair Bolgan Yarlıglar ve Hatlar adlı eserin çeviri yazı (transkripsiyon) ve dizininden oluşan bu eser, giriş, metin ve dizin bölümlerinden oluşur. Eserde yer alan, Kırım Hanlığının 1520-1742 yılları arasında gönderdiği ve komşu devletlerinden aldığı resmî mektuplar Hanlığın tarihi ve Kırım Tatarcası üzerine yapılacak araştırmalar için temel kaynaklardandır.

Ömer HAYYAM Kırım Tatarcaya çeviren: Ablâziz Veliyev   Antivka, Akmescit, 2016. ISBN: 978-5-9907857-1-7 104 sayfa. İranlı şâir, filozof, matematikçi ve astronom Ömer Hayyam’ın yazdığı “Rubailer” kitabı Kırım Tatarca basıldı. Ünlü şairin dörtlükleri, Kırım Tatarcaya yazar, şair ve araştırmacı Ablâziz Veliyev tarafından tercüme edildi.   Basılan “Rubailer” kitabında Kırım Tatar ressam Zarema Trasinova’nın resimleri yer aldı. Kitabın kapak tasarımı Leyla Trasinova tarafından hazırlandı.   Kitap Akmescit’in “Antikva” yayınevi tarafından basıldı.

Seyran ÜSEİNOV Akmescit, 2015. 180 sayfa. Kiril harfleriyle Kırım Tatarca. Bu kitapta 170’ten fazla Kırım Tatarca çocuk şiiri ve şarkısı yer alıyor. Şiirler “cıyıntığı” 3 bölümden ibaret: Birinci kısım küçük çocuklar için yazılan şiirlerden oluşan “Hafif yelçik”, ikinci kısım daha büyük çocuklara hitap eden “Büllür tamçılar” ve üçüncü kısım da büyük çocuklar için yazılan “Baar Nefesi” adlı bölüm. Kitabın amacı genç Kırım Tatar neslinin ebeveynlerinin sürgün yılları boyunca koruyup sakladıkları ana dilleri, kültür, adet, gelenek ve göreneklerini öğrenmesini sağlamak.

Nutuq Medeniyeti Культура крымскотатарской речи. Учебное пособие. Нутукъ медениети. Къулланма. Seyran ÜSEİNOV Akmescit, 2015. 232 sf. 14,5×21 cm. Ünlü Kırım Tatar bilim adamı, eğitimci birçok ders kitabı ve sözlüğün yazarı Seyran Üseinov’un “Nutuq Medeniyeti” adlı yeni kitabı basıldı. QHA’ya konuşan kitabın yazarı Seyran Üseinov, söz konusu kitabın, üniversite ve lise öğrencileri, öğretmenler, Kırım Tatar dilini öğrenmek isteyen herkese yardımcı olabileceğini belirtti. Üç bölümden oluşan kitabın ilk bölümünde, en çok ihlal edilen Kırım Tatarca dilbilgisi kuralları anlatılıyor. Kitabın ikinci bölümünde hata yapılan ifadeler, cümleler derlenmiş; bunların yanlış ve doğru kullanımına örnekler verilmiştir. Üçüncü bölüm, kendi başına çalışma dersleri için dil bilgilerini içeriyor.

Henryk JANKOWSKI. Poznan, 1992. ISBN : 83-232-0563-9 Açıklama : 455 sf. 16,4 x 23,8cm

(4 Cilt Takım) Yayına Hazırlayan: Mehmet Yalçın Yılmaz Türk Dünyası Vakfı, Eskişehir, 2014. ISBN: 9786054892105 Gaspıralı İsmail Bey’in Tercüman gazetesinin içerik yelpazesi oldukça geniştir. Dil, din, eğitim, siyaset, ekonomi, diplomasi, edebiyat, sanat, müzik vb. pek çok konuda yazıya yer veren Tercüman gazetesinde Kırgız, Özbek, Kazak, Kazan, Tatar, Kırım Tatar, Başkurt, Türkmen, Azeri vb. Türk dünyasından yazılar, edebiyatlarından örnekler (şiir, hikâye vb.) bulmak mümkündür. Bunların yanında İngiltere, Amerika, Balkanlar, Sudan, Mısır, Başkurdistan, Rusya, Dağıstan vb. yerlerden güncel haberler ve değerlendirmelerde gazetede geniş yer tutar. Bu çalışma, Tercüman gazetesi hakkında ve farklı disiplinlerde araştırma yapanlar için kaynak eser niteliğindedir. 1. Sene-i 13, sayı 24 (25 Haziran 1895) – sene-i 14, sayı 24 (23 Haziran 1896) 2. Sayı 26 (07 Temmuz 1896) – sayı 70 (02 Kasım 1907) 3. Sayı 71 (06 Kasım 1907) – sayı 14 (31 Mart 1909) 4. Sayı 14 (31 Mart 1909) – sayı 1 ve ilaveler (01 Ocak 1910).

Къырымтатар тилининъ имля лугъаты Qırımtatar tiliniñ imlâ luğatı Ayder MEMETOV Akmescit: ., 2006 ISBN : 966-354-071-0

İsmail Bey GASPIRALI. Editura Imperium, Köstence, 2014. Yayına Hazırlayan: Saim Osman KARAHAN ISBN: 978-606-93673-9-1 138 sayfa, karton kapak, 14,5×20,5cm. Kitapta İsmail Bey Gaspıralı’nın Frengistan Mektupları ve Darürrahat Müslümanları adlı eserleri Emel Dergisi Yazıişleri müdürümüz Saim Osman Karahan tarafından Dobruca Kırım Tatar Ağzı’na aktarılmış ve sonuna Gaspıralı’nın kısa hayat hikâyesi eklenmiştir. “Molla Abbas medrese mezunı, Taşkentli bir caş Tatardır. Acilikke ketmege niyetlenip Odesa’da Türkiye vaporın beklep turğanda, tiyatruda bir Fransız qızıman tanışır… Acilik planını biraz deñiştirir, başta Frengistan’nı (Batı Avrupa’nı) körecek, sonra Mekke’ge baracaq bolır. Batı’nıñ medeniyetimen tanışır, bonıñ Türk-Tatar ve müslüman bolğan öz halqına yararlarını ve zararlarını tüşünmege başlar.”