Mehmet Vani YURTSEVER Hazırlayan: Saim Osman KARAHAN. Köstence: Editura Ceconi, 2013   ISBN : 978-606-8417-65-3

İsmail ZİYAEDDİN. Hazırlayan: Saim Osman KARAHAN. Köstence: Editura Ceconi, 2013 ISBN : 978-606-8417-67-7

Nazmi EROĞLU İstanbul: Bilge Kültür Sanat, 2013 ISBN : 9786055261955 Açıklama : 128 s. — 2. Hamur– Ciltsiz — 13 x 20 cm Anahtar kelimeler : İsmail Bey Gaspıralı İsmail Gaspıralı, 19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başlarında Türk-İslâm dünyasında etkili olmuş bir düşünürdür. O, hem bir mütefekkir, hem bir aksiyon adamıydı. Kırım’da umum Türk halkları için yayımladığı Tercüman gazetesi, çocuklar ve kadınlara yönelik dergileriyle bir akımın, daha doğrusu yenilikçiliğin öncüsü durumuna geldi. “Dilde, fikirde, işte birlik”, bu düşünce ve faaliyetlerinin ana umdesi oldu. Rusya ve Batılı emperyalist devletlerin işgali ve kültürel tesiri altına giren Müslüman milletlerin bu vahim durumdan kurtulması için kendi kültür ve inançlarına bağlı kalarak ilmî gelişmeleri takip etmesi ve çağın gereklerini yerine getirmesinin elzem olduğuna inandı. Ayrıca, düşünceleri doğrultusunda mensubu olduğu millet ve ümmeti bitmeyen bir enerji ile ikna etmenin gayreti içinde oldu ve bu uğurda hayatını vakfetti. Gaspıralı, gazete ve dergilerde yazdığı makalelerle düşüncelerini dile getirdiği gibi, roman tekniğini de kullanarak fikirlerini işlemiş ve geniş kitlelere mal etmeye çalışmıştır. Bunun en güzel örneği Dârürrahat Müslümanları adlı romanıdır. Ancak, ünlü düşünürün söz konusu eserinde alternatif bir İslâm toplumu önermesi, eseri istisnaî bir duruma getirmiş, roman/hikâye yönü gölgede kalmıştır. Eser, yazarın idealleri ve düşüncelerinin bir nevi özü…

Mehmet Turgut BERBERCAN İstanbul: Derin Yayınları, 2013 ISBN : 9786055500887 Türklüğe ait birer dil, edebiyat ve folklor ürünü olarak bir çok zenginliği bünyesinde barındıran metinlerin filolojik esaslara göre işlenip incelenmesi, tanıtılması, diğer Türk lehçelerine aktarılması vasıtasıyla karşılaştırmalı çalışmaların yapılması Türk dili, edebiyatı ve kültürü araştırmaları için oldukça büyük önem taşımaktadır. Vaktiyle Şevket Asanov, Ablaziz Veliyev tarafından toplanan, 1988de Taşkentde Kril harfleriyle sunulan bilmece derlemeleri, Tapmacalar (Kırım Tatar Bilmeceleri), bu çalışmanın konusunu teşkil etmektedir. Çalışma, Kril harfleriyle düzensiz ve standart olmayan bir imla ile yazılmış bilmecelerin standart bir şekilde Latin harflerine aktarılmış çeviriyazısını, Türkiye Türkçesine çevirisini, metnin tüm söz varlığını ortaya koyan, her kelimenin metin içinde geçtiği yerlerin belirtildiği kelime indeksini ve ek olarak, esas alınan metnin Kril harfli örneklerini içermektedir. Kırımdaki unutulmakta olan Türk kültürü önce bilinmek sonra yaşatılmak ve tanıtılmak, böylelikle gelecek kuşaklara aktarılmak mecburiyetindedir. Kırım Tatar Bilmeceleri ile işte bu ideale bir katkı sağlamak ümidi duyulmuştur.

Joseph von Hammer-Purgstall . İstanbul: İnsan Yayınları, 2013   ISBN : 9789755746746 Türkiye’de Osmanlı Devleti Tarihi adlı hacimli eseriyle tanınan Joseph von Hammer-Purgstall’ın Kırım Hanlığı Tarihi adıyla çevirdiğimiz bu eserinin orijinal ismi ‘Türkçe Kaynaklara Göre Osmanlı Hakimiyeti Altındaki Kırım Hanlığı Tarihi, Şahin Giray’ın Bir Gazeli Ekiyle Birlikte’ (Geschichte der Chane der Krim unter Osmanischer Herrschaft aus Türkischen Quellen, Zusammengetragen mit der Zugabe einen Gasels Schaingerai’s) şeklindedir. Zengin bir kaynakçaya sahip olan eserde yazar, Osmanlıca birçok elyazma eser, resmi yazı, kanunname ve tezkirelerin yanı sıra Osmanlı Devleti tarihiyle ilgili birçok eserden de yararlanmıştır. Bu yönüyle Osmanlı tarihine meraklı olanları da ilgilendiriyor. Özellikle Osmanlı Devleti ile Kırım Hanlığı ilişkilerini ele almış olması kitaba bir özellik katıyor.

Zekeriya KARADAVUT İstanbul: Kömen Yayınları, 2013   ISBN : 9786055184117 Kırım Tatar Türkleri, tıpkı diğer Türk Boyları gibi, zengin bir folklora sahiptir. Bu kitapta; Kırım Tatarları’na ait destan, masal, efsane, tekerleme, atasözü gibi folklor ürünleri, Kırım Tatarcası ve Türkiye Türkçesi ile karşılıklı olarak verilmiştir.

K. CAMANAQLI Akmescit: Krimuchpedgiz, 2008   ISBN : 978-966-354-200-3

Alyana OSMANOVA Akmescit: Qırımdevoquvpedneşir, 2013  

Kaan TURHAN İstanbul: Doğu Kitabevi, 2013. ISBN : 9786055292065 Ziya Gökalp, Yusuf Akçura, İsmail Gaspıralı ve Sultan Galiyev: Birbirlerine hem uzak hem yakın aydınlar. Dil, din, düşünce, kadın, toplumsal eleştiri ve geleceğin bağımsız dünyasını kurmak için gösterilen çaba. Osmanlı’nın çöküşünün tartışıldığı dönem, Rusya’da yaşayan Türklerin varlık mücadelesinin görüldüğü dönem: çeşitli gruplaşmalar, siyasal örgütler, dernekler, vakıflar: bu kargaşa içinde bir çözüm umudunun arayışı içindedirler. Çeşitli siyasal akımlar bu tartışmalarda etkisini göstermiş ve geleceğin bağımsız Türk ülkesini kurgulamaya çalışmışlardır. Bu çalışma, yakın dönem tarihimize yön vermiş yapıtları ve mücadeleleriyle; dört Türk aydınının, Türk dünyasının sarpa sarmış, karmaşıklaşmış yapısına, Batı’ya sonuna kadar bağımlı hale gelmesine karşı yükselttikleri çığlığa tercüman olmayı amaçlıyor. Bu dört büyük Türk aydını, Türklerin umudunun tükenmeye yüz tuttuğu, gerçek bir çöküş sürecine girildiği bir dönemde yol gösterici olmuştu. Ve her daim, Türk dünyasının tam bağımsızlığı için yol göstermek üzere aramızdalar.

Nurer UĞURLU İstanbul: Örgün Yayınevi, 2013   ISBN : 9786054795017 Açıklama :   9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel “Sürgün Kırım Türkleri”nin anayurtlarına dönüşüne Türkiye Cumhuriyeti’nin maddî ve manevî yardım ve katkılarını anlatıyor (1944-1995). Kırım Türkleri, İkinci Dünya Savaşı yıllarında Nazilerle işbirliği yaptıkları gerekçesiyle Stalin tarafından Orta Asya ile Sibirya’ya sürgün edildiler (1944). 1967’de yasal olarak itibarları geri verildiyse de topraklarına dönme izni verilmedi. 1980’lerin sonunda Kırım Türklerinin yurtlarına dönmek için yaptıkları gösteriler, sorunu dünya kamuoyunda yeniden gündeme getirdi. Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra Kırım Türkleri, Türkiye ile Ukrayna Cumhuriyeti arasında yapılan görüşmeler ve varılan anlaşmalar sonunda 250 bin kadar Kırım Türkü anayurduna döndü. Bu dönüşle ilgili olarak Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel şunları söylemiştir: “Kırım Türkleri halen tarihî vatanları olan Kırım’a dönme çabası içindedirler. Ukrayna hükümetinin yardımlarına ve bu dönüşü kolaylaştırmak istemesine rağmen, ırktaşlarımız Kırım’a yeniden yerleşmede ciddî sorunlarla karşılaşmaktadırlar. Bu sorunların hafifletilmesine Türkiye de elinden geldiğince yardımcı olacaktır.”