Sir Adolphus SLADE İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2012. 496 sayfa. ISBN: 9786053605706 1853-56 arasında Rusya’ya karşı Osmanlı İmparatorluğu, Fransa, İngiltere ve Sardinya Krallığı ittifakının birlikte savaştığı Kırım Harbi, çağımızda pek çok tekniğin ve yöntemin ilk kez kullanıldığı benzersiz bir harpti. Osmanlılar ilk kez Batı Avrupa devletlerinin ordularıyla ittifak kurarken, ilk siper savaşları, ilk telgraflı iletişim, ilk savaş fotoğrafları, ilk savaş muhabirleri de tarih sahnesine bu savaşta çıkmıştı. İttifak, ilk olmanın pek çok sancısıyla yürümüştü: Batılılar Osmanlı ordusunun âdetlerini, zihniyetini, kendine özgü gerekliliklerini anla(ya)mıyor, bundan dolayı da büyük bedeller ödeniyordu. Osmanlı ordusunda danışman olarak görev yapan Sir Adolphus Slade, Osmanlılarla Müttefikler arasında iletişimi sağlamaya çalışırken bu anlamazlığı gidermek için elinden geleni yapmış, ancak genellikle hayal kırıklığına uğramıştı. Savaşa dair anılarından oluşan bu kitabında da konuyu adeta bir Osmanlı’dan daha Osmanlı bir tutumla savunmuştur. Hizmetinde olduğu devlete yaranmak istediği izlenimi yaratmamak için de anılarını yayımlamak üzere ülkesine döndükten sonra bir yıl beklemişti. Kırım Harbi’ni tarafsız ve sözünü kimseden esirgemeyen bir kalemden okumak isteyenler için…
Cengiz DAĞCI. Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1997. ISBN : 975-437-143-7 İthal kağıt- 12×19,5 cm – 112 sayfa Huzurlu ve mütevazi evinin çalışma odasındaki masasına oturan yazarın serbest çağrışımlarla zenginleşip ilerleyen duygulanmalarının kâğıda bire bir yansıması. Hayatından, günlük tahassüs ve notlarından, geçmişine ve Kırım’a duyduğu özlemden, eşine karşı hissettiği ve ilk günkü tazeliğinden bir şey kaybetmemiş heyecanından meydana gelen orijinal bir seri. Ben ve İçimdeki Ben bu serinin son eseridir.
Cengiz DAĞCI. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1998 ISBN : 978-975-437-280-8
Ankara, 2004.
Cafer Seydahmet KIRIMER Cafer Seydahmet Kırımer Kırım Türkleri’nin az yetiştirdiği evlatlardan birisidir. Hayatı, maddî ve manevî bütün varlığı ile kendisini vakfettiği Kırım Türklerinin kurtuluşu ideali için mücadele ile geçmiştir. O, yalnız Kırım Türklerinin değil , bütün Türk Dünyası’nın kurtuluşu, aralarındaki işbirliğinin tahakkuku için çalışmayı millî bir vazife kabul etmişti.Hayatının ve Kırım’ın istiklâli için yaptığı mücadelenin ilk yıllarındaki safhalarını bu kitapta bulacaksınız. Emel Kırım Vakfı, İstanbul, 1993.
Müstecib ÜLKÜSAL “1917 yılında Kırım’da istiklâl ilan edilince, Köstence limanında gizlice bindiği bir şilebin ambarlarında başladı Vatan Kırım’a yolculuğu, 18 yaşındaydı.Ve hayatında hiç ağlamadığı kadar ağladı, Bolşeviklerin işgal ettiği yurdunu terk ederken…” (Kitabın arka kapağından) Ankara: Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği, 1999 Tür : Anı ISBN : 975-96488-2-2