Doç. Dr. Nuri KAVAK Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, 2017. ISBN: 978- 605-9975-24-7 310 sayfa, 23,5x16cm. Osmanlı Devleti XIX. yüzyıl ve sonrasında kaybettiği topraklardan ya da kendine yakın toplulukların anavatanlarını terk etmeleri sonucunda kitlesel boyutta büyük göçlerle karşı karşıya kalmıştır. Gelen bu muhacirler gerek Osmanlı Devleti’nin gerekse de Türkiye Cumhuriyeti’nin insan kaynağının şekillenmesinde büyük rol oynamışlardır. Nitekim Kırım Hanlığı’nın yıkılışına müteakip Osmanlı ülkesine gelen Kırım Tatarları kısa sürede kalıcı iskân edilmişlerdir. Bu çalışma özelde Kırım Tatarlarının insan kaynağının evsafını ve devlet nezdinde aldıkları görevleri ortaya koyarak göç olgusunun sonuçlarına farklı bir pencereden aydınlık getirmeyi amaçlamıştır. Ayrıca Osmanlı Devleti, artan memur ihtiyacının giderilmesi, atamalarda liyakatın temini ve mevcut kadroların takibi gibi birçok sorunun çözümü amacıyla Sicill-i Ahval Komisyonu adıyla bir müessese kurmuştur. Adı geçen komisyon bütün taşra birimlerinden aldığı verileri Sicill-i Ahval Defterlerine aktarmıştır. Bu kayıtlarda yer alan çok sayıdaki Kırım kökenli memurdan 90’ı hakkındaki veriler analiz edilerek elde edilen bilgiler vasıtasıyla bu çalışma ortaya çıkarılmıştır. Böylece birinci elden kaynaklara dayalı olarak orijinal bir araştırma meydana getirilmiştir. Kitap Kırım Derneği İstanbul Şubesi Başkanı Celal İçten’in katkıları ile basılmıştır.

Oleg RUSTEMOV. Akmescit, 2017. ISBN: 978-5-906959-20-1 Kırım Tatarca, Rusça. 280 sf. Kırım Hanlığı mahkemelerinde, tıpkı Osmanlı Devleti’nde olduğu gibi, verilen kararların ve tutulan kayıtların toplandığı defterler, kadı sicilleridir. Kırım Hanlığına ait arşiv malzemelerinin çoğu muhtelif zamanlardaki Rus istila ve işgalleri esnasında tahrip oldu ya da yok edildi. Bu tahribattan kurtulan 124 ciltlik Şeriye Sicilleri (Kırım Hanlığı Kadıasker Defterleri) bize Kırım Hanlığının sosyal, kültürel, hukuki, idari ve ekonomik hayatı hakkında son derece kıymetli bilgiler vermektedir. Asılları Sankt Petersburg’daki Etnografya Müzesinde saklanmaktadır. Bu nadide kaynağın 1608’den 1750’ye kadar 142 yıllık bir dönemi kapsayan 61 cildinin fotokopileri Akmescit’teki İsmail Gaspıralı Kütüphanesi’nde, aynı zamanda Bilkent Üniversitesi Halil İnalcık Koleksiyonu’nda ve T.C. Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü’nde de olup araştırmacıların kullanımına açıktır. Bu defterlerin okunması ve yorumlanması derin bir bilgi ve tarih, hukuk, dil bilimi gibi sahalarda derin ihtisas gerektirmektedir. Oleg Rustemov bu zorlu işe girişerek 1 numaralı defterin Latin harflerine aktarımını ve bunların Rusçaya tercümesini tamamlamış. Kitabın sonunda mahkeme kayıtlarında geçen yerlerin, unvan ve rütbelerin ve etnik grupların listesi ile defterlerdeki metinlerin fotoğraflarına da yer verilmiş. Kitabın bütün maliyetini geçtiğimiz günlerde sudan sebeplerle tutuklanarak Rusya’da hapse atılan hayırsever iş adamı, Çobanzade Vakfı’nın kurucusu Resul Velilâyev üstlenmiş.

Halil İNALCIK. İş Bankası Kültür Yayınları. 2017. ISBN: 9786052952511 680 sayfa, 15.5 x 23 cm Kırım Hanlığı kurulurken, Osmanlı Devleti de Fatih Sultan Mehmed’in yönetimi altında bir Ortaçağ beyliğinden Yeniçağ imparatorluğuna evriliyordu. Kırım’ın kısa sürede Osmanlı İmparatorluğu’na tâbiliği kabul edişi, Altınordu’dan devraldığı Ortaçağdan kalma kabile aristokrasisine dayalı yönetim yapısını değiştirmese de, kendine özgü bir denge yarattı. Kabilelerin talepleriyle İstanbul’daki merkezi devletin taleplerini ve Rusya başta olmak üzere rakip devletlerin tehditlerini dengeleme becerisi, hanların başarısında ve hanlığın bekâsında esas belirleyiciydi. Yeniçağ’ın başlarında kurulan ve sonlarında tarihe karışan bu hanlığın tarihi, Orta ve Doğu Avrupa’daki iktidar mücadeleleriyle iç içe örülüdür. Kırım’ın rakip hanlıklarla mücadelesi, bu hanlıkların yüz yıl içinde tarihe karışmasıyla yerini Rusya, Lehistan ve Habsburglarla süren çok daha zorlu ve uzun bir mücadeleye bırakmıştır. Halil İnalcık akademik hayatı boyunca Kırım üzerine yaptığı araştırmaları gözden geçirerek derlediği bu kitapta, hanlığın ileride yazılacak bir genel tarihinin omurgasını kuruyor. Orta Avrupa’daki Habsburg-Osmanlı, Doğu Avrupa’daki Leh-Osmanlı-Rus ve Kuzey’deki Rus-Osmanlı rekabetinin görünenden çok daha karmaşık, değişken ve çok aktörlü olduğunu gözler önüne sererken, İstanbul Bahçesaray ittifakının bu bölgelerdeki kilit niteliğini tarihî olaylar üzerinden anlatıyor. Kırım tarihine dair kısıtlı kaynakları ve araştırmaları eleştirel yaklaşımla okuyarak tarih yazmanın yollarını gösteriyor.

Yavuz AKPINAR. Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2017. ISBN : 9786051556178 Açıklama : 590 sf. 12×19,5cm Bu eserde, İsmail Gaspıralı’nın eğitim hususunda çeşitli makale ve kitaplarında ifade ettiği görüşler bir araya toplanmıştır. Elinizdeki kitap, İsmail Gaspıralı’nın eğitim konusuyla alâkalı olarak ve usûl-i cedit fikri etrafında şekillendirdiği düşünceleri ihtiva etmektedir. Gaspıralı külliyatının sonuncusu olan bu kitap, millet şuurunun kazanılmasında eğitimin ne kadar ehemmiyetli bir rolü olduğunu ortaya koymaktadır. O, millî ve manevî değerlerle insanlığın ortak eserleri olan medenî vasıtaları birbirinden ayırmıştır. Hem Batı’nın teknolojisini almamızın lüzumuna hem de millî kalmamızın imkân ve zaruretine inanmıştır. Gaspıralı, birçok aydının Batı’da gördüğü her şeyi sorgusuz sualsiz almak gerektiğini düşünmesine karşılık, bizim “biz” olarak kalmakla da modernleşebileceğimizi ileri bir görüşle ifade etmiştir. Bu ileri görüşlülüğün ve medeniyet anlayışının bir diğer tezahürü de, Gaspıralı’nın, kadınların cemiyet hayatına sokulmadığı o dönemde, onları medeniyetin vücuda getirilmesinin ihmal edilemez bir unsuru olarak görmesidir. Eğitimin fert ve cemiyet hayatındaki müspet ve vazgeçilmez fonksiyonunu ifade eden ve bu hususta herhangi bir sınırlama tanımayan Gaspıralı’nın görüşleri bugüne de ışık tutabilecek mahiyettedir.

Serra MENEKAY. İstanbul: Galeati Yayıncılık, 2017. ISBN : 9786058234475  Açıklama : 416 sf. 13,5×19,5cm. Serra Menekay, “Aluşta’dan Esen Yeller, Bir Kırım Türküsü”, “Kuşbakışı” ve “İğne Oyası”ndan sonra yeni bir roman ile okurlarıyla buluşuyor. “ŞEFİKA, İsmail Gaspıralı’nın Kızı”… “Şimdi işini gücünü bırakıp benimle bu yola çıkmanı istiyorum senden. Biliyorum tuhaf, zor, muhtemelen çok zamansız, hatta belki de imkânsız geliyor sana şu an böyle bir yolculuğa çıkmak. Ama bana güven yavrum, pişman olmayacaksın…” Böyle diyor Münevver, Bilge’ye. Bu satırlarla başlıyor Bilge’nin Şefika’yı, annesini ve kendini tanıma serüveni. Bu kitapta Şefika Gaspıralı’nın inanılmaz hayat hikâyesini, Serra Menekay’ın akıcı dilinden okuyacaksınız. Şefika’nın babası ve kitabın gizli kahramanı İsmail Gaspıralı’nın Kırım’da başlayıp tüm Rusya’ya yayılan “Türk Eğitim Reformu”na tanıklık edeceksiniz. Şefika’yı tanıdıkça, yüzyıl önce yaşamış eğitimci, editör, milletvekili, “first lady” ve anne olan aydın ve çalışkan bir Türk kadınının, günümüz aydınlarıyla aynı sorunları yaşamış ve aynı kaygıları taşımış olmasına şaşıracaksınız. Aydın nesiller yetiştiren bilge kadınlara adanmış bu kitabında Serra Menekay yine tarihi gerçeklikleri, ustaca kurguladığı bir romanın içinde okurun yüreğine dokunarak sunuyor… İyi okumalar diliyoruz…

Cengiz DAĞCI. Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2005.   ISBN : 978-975-437-528-1 Açıklama : İthal – 12×19,5 cm – 298 sayfa “Gök Moğolların kökü sayılan Bozkurtla Alageyik’in Tibet dağından kalkıp, göl ve ırmakları yüzerek Burhan dağının yamaçlarına gelip yerleştikleri zamandan beri böylesine bir görüntüyü görmek az kimseye nasip oldu. Yulun Eke’nin oğlu karnı üstünde iki eli arasında tuttuğu kıpkızıl bir çul ile doğdu. Yulun Eke oğlunu Yesügey Bahadır’ın yüzüne kaldırdığı zaman çocuğun elleri arasında tuttuğu o kanlı çul parçası tüm savaşçıların ve Şamanların gözleri önünde göz kamaştırıcı bir parıltıyla parladı. Şamanlar, Yesügey Bahadır’ın oğlu büyüyecek; büyüyünce tüm uluslar onun adıyla anılacak, dediler.” 6.baskı: Stok Kodu:9789754375282 Boyut:12×19,5 Sayfa Sayısı:296 Basım Yeri:İstanbul Baskı:6 Basım Tarihi:Haziran 2017 Resimleyen:Zafer Yılmaz Kapak Türü:Karton Kapak Kağıt Türü:60 gr. Enso Creamy

Cengiz DAĞCI. Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1998. ISBN : 978-975-437-250-2 Açıklama : 1. Hamur – 12×19,5 cm – 144 sayfa Yazarın içerisinde yaşadığı İngiliz toplumu ve çevresinde yaşayan sıradan insanlar hakkında yazdığı hikâyelerden ilki… Hikâyelerin hepsi aynı dar çevrede ve birkaç aile çerçevesinde gelişir. Eşini kaybeden Markus Burton genç bir Yahudi tüccardan köpek alır, Benci adını verdiği köpek onun arkadaşı olur. Markus’un en yakın arkadaşı bay John Marple ile çok özel bir ilişkisi vardır. Hikâyenin sonunda bay Marple ile Dorothy hanım evlenir, artık hayatta olmayan Bay Markus’un bombardımanda yıkılan evinin bahçesine Benci’nin tunçtan heykeli dikilir. … Cengiz Dağcı, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra vatanı Kırım’dan çok uzaklarda, İngiltere’de yaşamak zorunda kalmıştır. İngiltere’de uzun yıllar yaşamasına rağmen bütün romanları hep Kırım hakkında olmuş ve ana karakterlerini de tabiatıyla hep Türklerden seçmiştir. Ancak 1998 yılında kaleme aldığı Bay Markus Burton’un Köpeği başlıklı uzun soluklu hikâyesiyle kendi yazarlığı için bir ilki gerçekleştirmiş ve içinde yaşadığı İngiliz toplumundan karakterler seçerek onları anlatmıştır. Hikâyede, Benci adlı köpeği ve en yakın dostu John Marple’la kurduğu ilişki üzerinden dul ve yaşlı bir adam olan Markus Burton’un iç dünyası anlatılıyor. Cengiz Dağcı’nın bu kitabında da, tıpkı diğer kitaplarında olduğu gibi kaleminin ve hikâyelerinin ruha tesirdeki kuvveti açıkça görülüyor. Dağcı, duygularımızdaki…

Cengiz DAĞCI. Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1995.   ISBN : 9754370680 Açıklama : 280 sayfa, 3. Hm. Kağıt ,12×19,5 cm , Karton Kapak. Kırım’daki çocukluk günlerinin saf ve canlı yansımaları… Uzak ve ıssız yerlerden geliyordu Kızıltaşlılar’ın ve Gurzuflular’ın boğuk ve derinden derine acı çığlıkları kulaklarıma. Onlara özgü gerçeği hayal gücüyle okura duyurabileceğime inanıyordum. Bundan da fazla onların sesleriyle benim için “ben varım soyundan ve bana güç verici bir yol açılıyordu ilerimde. Dışa kapalı bir yazar olamazdım artık. … İçime bir eziklik çöktü badem dallarına bakarken. Kasımın sonu yaklaşıyor. Yarın gökyüzü kararır, doğu yeli eser soğuk. Toprak donar. Eski kuyunun çevresindeki sular buz kesilir. Sonra kar yağar yeryüzüne lapa lapa. Karlara gömülür üzüm bağı ve yöresi. Biz, evlerimizde uyuruz. Ama evlerimiz tapınak içerisinde. Bilinmez. Yeşil üniformalılar tekme ve dipçikle kapılarımızı açarlar; gece demez, kış demez; bizi kamyonlara doldurup şehrin bir ucunda bekleyen, demirden sürgün trenlerimize götürürler. Kalır badem ağaçlarımız karlar altında. Kasımlar geçer, yeni Hıdrellezler gelir. Bademler çiçek açar. Yeni filizler fışkırır gövdeden. Ama kimse bakmaz, kimse anımsamaz badem ağaçlarını. Ben unutmayacağım ama sizi badem ağaçları! Ben usumda badem filizleriyle örülü bir çevre çizeceğim. 9. Baskı: Stok Kodu:9789754370683 Boyut:12×19,5 Sayfa Sayısı:272 Basım Yeri:İstanbul Baskı:9 Basım Tarihi:Haziran 2017 Resimleyen:Zafer Yılmaz Kapak Türü:Karton Kapak…