Akdes Nimet KURAT
Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2011
ISBN : 9789751624048
Türkiye tarihinin son üçyüz yıl içindeki devrinin, siyasi, diplomatik ve askeri yönlerden en mühüm kısmını Rusya ile olan münasebetleri teşkil etmektedir. Bu iki devlet arasında, başta askeri olmak üzere çok çeşitli karşılaşmalar vuku bulmuştur. Nitekim Petro I. dan itibaren Türkiye ile Rusya arasında, I. Dünya savaşı dahil, dokuz büyük savaş yapılmıştır. Bunlardan ikisi hariç (1711 Prut savaşı, 1856 Kırım savaşı) bütün harplerde Türkiye yenilmiştir. Bilhassa Katerina II. ile başlayan Rus-Türk savaşları, XIX. y. yıl sonlarına kadar, Türkiye’nin büyük arazi kayıplarına yol açtığı gibi, 1878 Şubatında Rus ordularını ta İstanbul surlarına kadar getirmiştir. ***
ÖNSÖZ
KISALTMALAR
I. TÜRKİYE ÜZERİNE YÖNELTİLEN RUS BASKISI VE TARİHÇESİ Rus tarihinin başlangıcından Büyük Petro’ya kadar (1-10), Büyük Petro ve halefleri devri (11-24), Katarina II. devri, Küçük-Kaynarca muahedesi ve sonrasI (24-40), Rus-Türk ittifakları (40-52)
II. ÇAR NÎKOLA I. DAN SULTAN ABDÜLHAMİD’E KADAR 1828/29 Rus-Türk savaşı ve Edrine Muahedesi (53-59), Rus kuvvetlerinin Boğaza gelişleri ve Hünkâr iskelesi muahedesi (59-65), Kırım harbi ve Paris muahedesi (65-91).
III. SULTAN ABDÜLHAMÎD II. ZAMANINDA TÜRK-RUS MÜNASEBETLERİ Rusya’daki Müslümanları kışkırtma tasarısı (92-96), Sultan Abdülhamid II. in Rusya’ya yaklaşma denemeleri (97-111), Ermeni kargaşalıkları ve Rusların 1896/97 de İstanbul Boğazı(Bosfor)na baskın hazırlıkları (111-121), Boğazlara karşı 1900 deki baskın tasarısı (121-138)
IV. MEŞRUTİYET’ 1N İLÂNINDAN BÎRİNCÎ DÜNYA SAVAŞINA KADAR TÜRK-RUS MÜNASEBETLERİ Boğaz’a (Bosfor) karşı Rus tasarıları ve Rus harp gemilerine serbest geçiş sağlamak teşebbüsü (139-156), istanbul’daki Rus elçisi Çarıkov’un Boğazlara ait teşebbüsü” (demarche’ı) (156-171), Balkan harpleri zamanında Rusya’nın tutumu ve Boğazlar’ı ele geçirme tasarısı (171-203), Ermeni reformları meselesi (203-215), İstanbul’da “Türk-Rus Dostluk Komitesi” nin kurulması ve Talât Bey’in Livadiya’da Çar Ni-kola II’ yı ziyareti (216-224)
V. BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI Türk-Rus ittifakı tasarısı, Türkiye’nin harbe girişi (225-242), Rus-Türk savaşının başlaması (242-258).
VI. RUSLARA KARŞI SAVAŞLAR. BOĞAZLAR MESELESİ VE RUSYA AHVALİ Kafkas sınırı, Türk ve Rus ordularının durumu (259-266), Sarıkamış taarruzu ve felâketi (267-283), Doğu-Anadolu’da Rus taarruzları ve ilerleyişleri (283-296), Neticesiz Türk taarruzları (296-302), Harp zamanında Rusya’nın İstanbul ve Boğazlar üzerindeki emelleri ve ingiltere’nin muvafakati (302-312), Diplomatik kanallarla Rusya ahvali hakkında bilgiler (312-316)
VII. 1917 RUS ŞUBAT VE EKİM (OKTOBER) İHTİLÂLLERİ “Geçici Hükümet” devrinde barış yoklamaları (317-325), Bolşevik İhtilâlinden sonraki gelişmeler (325-332), Erzincan Mütarekesi (332-334), Sovyetler ve “Türk Ermenistanı” (334-338)
VIII. BREST-LİTOVSK BARIŞI Müzakereler (339-352), Brest – Litovsk müzakereleri (352- 367), Brest-Litovsk’ta Türk ve Sovyet-Rus heyetleri arasındaki müzakereler (367-385), Türkiye-Ukrayna barışı ve diplomatik münasebetlerin tesisi (385-395)
IX. GALİP KEMALİ BEY’İN MOSKOVA ELÇİLİĞİ Petrograd’daki karma komisyon (396-399), Galip Kemali Bey’in Moskova’ya gidişi (399-413), Rusya Türk-Müslümanları ve Türkiye Büyük elçiliği (413-430), “Yeni Dünya” Gazetesi dolayısiyle Türk Elçiliğinin Sovyet Hükümetini Protestosu (430-440), Rusya’daki Türk esirleri ve yurda döndürülmeleri işi (440-457) X. DOĞU-ANADOLU’NUN KURTARILIŞI VE KAFKASLAR Kafkaslar’daki durum (458-466), Doğu-Anadolu’nun kurtarılması (Rus işgal bölgesi) (466-467), Trabzon Konferansı (467-473), Batum Konferansı ve Barışı (464-478) Baku’daki durum (478-480), Kuzey-Kafkasya (Dağıstan) ve Türkiye (480-488), Elviye-i Selâse’nin (Üç Sancağın) (Kars-Ardahan-Batum) Anavatan’a ilhakı (488-494)
XI. TÜRK DIŞ SİYASETİ VE OLAYLARI Turancılık (497-517), Talât Paşa’nın Berlin Seyahati (517-526), Baku’nun Türkler tarafından zaptı ve Dağıstan Seferi (527-539), Azerbaycan Hükümetinin ilânı (539-543)
XII. BAKU YÜZÜNDEN SOVYET-RUSYA İLE TÜRKÎYENİN ARASININ GERGİNLEŞMESİ VE KESİLMESİ
XIII. MONDROS MÜTAREKESİ VE SONRALARI
EKLER
BİBLİYOGRAFYA
UMUMÎ İNDEKS
Yorum Yapılmamış