Исмаил Гаспринский İsmail Gasprinskiy Nadir DEVLET Tatarstan Kitap Neşriyatı, Kazan, 2015. ISBN: 978-5-298-03012-0 63 sayfa, 22x29cm, Rusça. Prof. Dr. Nadir Devlet’in Türkçe yazdığı İsmail Gaspıralı kitabı Bulat Nugmanov tarafından Rusça’ya tercüme edilerek Tataristan’da neşredildi.
Vasiliy D. SMIRNOV Moskova: ., 2016
İlya ZAYTSEV Moskova: ., 2009 ISBN : 978-5-02-036419-6 [Serkan ACAR, Karadeniz Araştırmaları 37. Sayı’dan alınmıştır. www.Karam.org.tr] Klasik Osmanlı bakış açısına göre, Kırım Hanlığı Osmanlı Devleti’nin sıradan bir eyaleti idi. Bu yaklaşım inkâr edilemeyecek tarihî bir vakı- adır zira İstanbul’dan Kırım’a gönderilen Türk-Tatar hanlarına, Devlet-i Âli güya ihsan-ı şahanede bulunup “sadaka” veriyordu. Mamafih Karadeniz’in kuzeyinden bakıldı- ğında durum hiç de Osmanlı elitlerinin tasavvur ettiği gibi değildi. Nitekim Osmanlı Devleti’nin tüm engellemelerine ve yıkıcı faaliyetlerine rağmen Kırım Hanlığı özellikle XV. Ve XVI. Yüzyıllarda Deşt-i Kıpçak ile Doğu Avrupa’nın en güçlü siyasi teşekküllerinden biri olarak tebarüz etmiş ve Rusya’dan vergi alıp Altın Orda Devleti’nin diğer halefleri üzerinde hâkimiyet kurmayı başarmıştı. Kırım algısıyla alakalı Türk tarih yazımındaki bu marazî durum şüphesiz yüksek perdeden konuşan Osmanlı zadegânının mütekebbir tavırlarından kaynaklanıyordu. XXI. Yüzyılın sözde akıl hocaları ile kerametleri kendilerinden menkul ulemanın çıkmazı ise sadece Osmanlı arşiv belgelerini ya da eserlerini kullanmaları daha doğrusu kullanabilmeleri ile ilgilidir. Hâl böyle iken Türkiye’de tarihine ilişkin orijinal eserlerin çıkmamasına şaşırmamak gerekir. Ne de olsa bizim yerimize bu işleri yapan ecnebi müverrihler mevcuttur. Türk tarihçiliğinin hararetle ihtiyaç duyduğu bir çalışma Moskova Şarkiyat Enstitüsü müntesiplerinden İlya V. Zaytsev tarafından Rusça neşredildi. “XV-XIX. Yüzyıllarda Kırım Historiyografi Geleneği: Elyazmaları, Metinler, Kaynaklar” başlıklı bu eserin…
Krym I Krymskie Tatary V XIX-XX Vekakh Крым и крымские татары в ХIХ-ХХ веках Gülnara BEKİROVA. Moskova, 1996. 19-20. yy.da Kırım ve Kırım Tatarları
