Gönül ŞAMİLKIZI. Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2018. ISBN: 978- 6051556390. 240 sayfa, 13,5x21cm. Kırım Tatarları, Sovyet diktatörlüğünün gasp ettiği vatanlarına, bu insanlık düşmanı rejimin çöküşüyle yarım asır sonra dönebilmişlerken, şimdi de o rejimin territoryal nüfuz ve etki alanına vâris olma iştahıyla Karadeniz’in incisine pençesini geçiren yeni Rus emellerinin kurbanı olmuşlardır. Böylece Kırım Tatarları’nın öz yurdu, bütün dünyanın gözü önünde iki yüzlü ve hukuksuz yeni Rus şovenizminin pervasız cinayetlerinin, Kremlin kuklaları tarafından yaratılan siyasî istikrarsızlık ve kararsızlıklardan beslenen saldırgan müdahalelerinin öznesine dönüşmüş, Kırım Tatarları öz topraklarında bu defa da esir durumuna düşmüşlerdir. Çalışma alanı eski Sovyet coğrafyası olan Gönül Şamilkızı, uzun zamandır yerinde takip ettiği bu bölgedeki çatışma ve krizleri, Kırım’ın işgaline varan sürecin birincil tanığı olmuş bir gazeteci kimliğiyle, okuyucuyu içine çekecek sarsıcı bir yalınlık ve anlaşılır bir kuşatıcılıkla ele almış, okurken, içinde bulunduğumuz bölgenin büyük politik aktörlerinden birinin, tarih tarafından kendisine verilen itimatsızlık beratını nasıl bir “liyakat”le taşıdığını daha iyi anlayacağımız çağdaş bir kronik meydana getirmiştir.

Selçuk TÜRKYILMAZ. Ketebe Yayınları ISBN : 9786056862441 256 sf. 13,5×21 cm. İsmail Gaspıralı, eğitim anlayışıyla Rusya Müslümanlarının modernleşmesinde yeni bir kapı  açmıştır. Okuma-yazma öğretiminin hızlanması, Müslümanlar arasında yeni bir neslin yetişmesini sağlamıştır. Usul-i Cedid eğitimin yaygınlaşması, ilk mektep kitaplarının ortaya çıkması, yeni edebî  türlerde eserler verilmesi daha geniş bir ifade ile Rusya Türklerinin-Müslümanlarının dünya görüşünün değişmesinde Gaspıralı neredeyse tek başına başarılı olmuştur. İsmail Bey’in sıbyan mekteplerinde Usul-i Cedid üzere Türkçe okuma-yazma öğretimi başarılı bir sonuç vermiş, bu eğitim sistemi başta Kırım ve Kafkasya olmak üzere Rusya Türkleri arasında kısa zamanda yaygınlaşmıştır. Tercüman gazetesi birçok açıdan önemli bir araç olmanın yanında Türkçe okuma ve yazmanın yaygınlaşmasında da büyük rol oynamıştır. Usul-i Cedid mekteplerin etkisinin bütün Rusya Türkleri arasında görülmesinde ve Doğu Türkistan’da Kaşkar gibi şehirlerde dahi uygulanmasında İsmail Gaspıralı’nın bu geniş coğrafyada yaşayan Türkleri-Müslümanları bir bütün olarak görmesi  önemli rol oynamıştır.

Kemal H. Karpat Timaş, İstanbul, 2018. ISBN: 978-605-08-2850-4 336 sf.  , 13,5x21cm. “Babadağı hakkında üç bölümden oluşacak —Osmanlı’dan evvel, Osmanlı zamanı ve Osmanlı’dan sonra— bir kitap yazmayı yıllar önce planlamıştım. Amacım, Osmanlı devlet ve tarihine hemen hemen tüm tarihçilerin yaptığı gibi merkezden; İstanbul’dan değil; küçük bir kasaba açısından bakarak bu kasabanın neden ve nasıl büyüdüğünü, nasıl çöktüğünü anlatmaktı. Bunun için de İslam ve Osmanlı tarihinde istisnaî derecede ilginç bir yeri olan Babadağı’nı seçmiştim. Orada doğup büyümem ve Babadağı’nın ruhunu bir dereceye kadar içime sindirmiş olmam; gölünü, ormanlarını, insanlarını yakından tanımam, kasabanın tarihini yazmamı kaçınılmaz bir vazife haline getirmişti. Osmanlı’dan kalma Bursa, Saraybosna, Prizren gibi şehirlere hâkim, tarifi imkânsız, adeta “ilahi” havayı, nispeten sönük olmakla beraber Babadağı’nda teneffüs etmek halen mümkündür. Sonunda elimde bulunan bilgileri bir araya getirerek yayınlamaya karar verdim. Böylece Babadağı’na duyduğum minnet borcumu kısmen de olsa ödemiş olacağım.”

. Paul Robert MAGOCSI Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2017. ISBN: 9789750841224 176 sayfa, 16,5 x 24 cm. Kırım, tarih öncesi dönemden beri Güney Ukrayna’nın bozkırlarla kaplı hinterlandını Karadeniz’e ve ötesine bağlayan bir geçiş bölgesi olmuştur. Yüzyıllar boyunca Osmanlı ve Rus imparatorluklarının, sonrasında da Sovyetler Birliği ve Ukrayna devletinin parçası olan Kırım’ın tarihi, ev sahipliği yaptığı kültürlerin ve halkların izlerinden de anlaşılacağı üzere, çok daha gerilere uzanır: Antik Yunanlar, Gotlar, Bizanslılar, Moğollar, Ruslar ve en önemlisi Kırım Tatarları bu topraklarda yaşamıştır. Tarih ve siyaset bilimi profesörü Paul Robert Magocsi, bölgeyle ilgili şimdiye kadar yazılmış en temel ve güncel metin olan Şu Mübarek Topraklar’da, üç bin yılı aşkın zamandır Kırım’ın bozkırlarına, dağlarına ve deniz kıyılarına akın eden bu topraklarda yaşamış halkları ve yarattıkları medeniyetlerin hikâyesini görseller eşliğinde anlatıyor. “Umuyorum ki bu kitap Türkiyeli okurlara kendi ülkelerinin tarihsel jeopolitik alanını (Karadeniz ve çevresindeki tüm topraklardan bahsediyorum) daha iyi anlamalarında yardımcı olacaktır.” Paul Robert Magocsi

İbrahim ŞAHİN, Salim ÇONOĞLU Ötüken Neşriyat İstanbul, 2017. ISBN: 9786051555850 360 sayfa, 13,5 x 21 cm. Vatanını kaybetmiş ve bir daha dönüp onu görememenin acısını derinden yaşamış biri olan Cengiz Dağcı, Türkçeyi kendine vatan bilmiş ve vatanı Kırım’ı yazdığı her cümleyle adeta coğrafyadan çıkartıp Türklük muhayyilesinin en pak yerine işlemiştir. Hakkında akademik yayınlar hazırlamış isimlerin makalelerinden oluşan Vatanı Dilinde Cengiz Dağcı Kitabı, dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümdeki yazılar, Dağcı’nın romanlarına dair değerlendirmelerden, ikinci bölümdekiler ise daha çok Dağcı’nın dili ve zihni arasındaki ilişki üzerinde duran yazılardan oluşmaktadır. Kitabın üçüncü bölümü ise, Dağcı’nın çok az bilinen şairliği ve şiirleri hakkındaki iki yazıdan oluşmaktadır. Dağcı, Türkiye’de daha çok romancılığı ve romanları ile tanınmaktadır. Ancak onun hem Kırım senelerinde hem de sonraki yıllarda dergilerde kalmış şiirleri de vardır. Bu şiirler, bugün Kırım Türkçesi ile Kırım’da yayınlanmış bulunmaktadır. O sebeple çalışmanın bu bölümü, Dağcı’nın şiirlerine ve şairliğine dair orijinal bilgiler içermektedir. Son bölümde de onun eserlerinde önemli bir yer tutan Kırım halk kültürünün değerine işaret eden yazılar mevcuttur. (Tanıtım Bülteninden)

Çiğdem SÜTÇÜ, Fatih ÖZÇELİK İdeal Kültür, İstanbul, 2018 ISBN : 9786052101100 363 sayfa, 13,5x21cm.   Eskişehir’deki Kırım Kültürünün Folklorik Açıdan İncelenmesi adlı eserin konusunu Eskişehir’in Mahmudiye ilçesine bağlı Mesudiye ve Şerefiye köylerinde yaşayan Kırım Türklerinin sosyo-kültürel yapılarının folklorik (halk bilimi) açısından incelenmesi ve karşılaştırılması oluşturmaktadır. Bu çalışma ile iki köyün mevcut kültürlerini kaybolmadan kayıt altına almak, sosyokültürel yapılarının saptayarak günümüzdeki Kırım Türk kültürünün durumu ve yapısı açıklanmaya çalışılmıştır. Ayrıca eserde Osmanlı Dönemi’nde Kırım ve Rus işgali, akabinde de Kırım Türklerinin vatanları olan Kırım’dan göçleri ele alınmıştır.

. Mehmet Berk YALTIRIK İthaki Yayınları, İstanbul, 2017. ISBN: 9786053756484 296 sayfa, 14 x 21 cm. Son yıllarda korku ve tarihi kurgu alanlarında yazdığı öykülerle adından sıkça söz ettiren, Kırım kökenli yazar Mehmet Berk Yaltırık’ın ilk romanı “Yedikuleli Mansur” okurlarıyla buluştu. Daha önce Anadolu Korku Öyküleri 2, Gio Ödülleri 2013 Seçilmiş Öyküler, Güçoburlar ve Aşkın Karanlık Yüzü adlı kısa hikâye derlemelerinde yer alan yazar, tarihçi ve tiyatrocu Mehmet Berk Yaltırık, bunun yanı sıra çeşitli internet sitelerinde, dergilerde ve fanzinlerde de öyküleriyle yer almıştı. “Yedikuleli Mansur” ise kendisinin ilk uzun soluklu romanı olarak önemli bir adım teşkil ediyor. Romanın çıkış kaynağı, 8 Ekim 2016’da vefat eden Giovanni Scognamillo’nun “İstanbul Gizemleri” adlı araştırmasındaki tarihî bir rivayete dayanıyor. Bu kısa rivayet önce “Kanlı Pençe” adlı bir öyküye, sonra da “Yedikuleli Mansur” romanına dönüşmüş. * “Mansur içinde bulunduğu durumun tuhaflığına şaşmaktaydı. Öncesinde Osman Ağa’nın gümüş karşısında duman tüten koluna ve o ayı mı kurt mu belirsiz ürkünç mahlûkun leşine şahit olmuştu. Peşinde dolaştıkları ihtiyar bir meyhaneci anladığı kadarıyla uzun seneler büyücülükle, sihirle uğraşmıştı. Şimdi ise yeraltında gezinir hortlakların, ecinnilerin başıyla, onların kabadayısıyla karşılaşmak üzere yola çıkmışlardı. An geliyor gerçek bir dünyanın hakiki dertleriyle hemhal olup dayılara ve zorbalara denk geliyor, sonra bir anda masallardan…

Beta Yayınevi, Ankara, 2018. 1276 sayfa, 16,50 x 24 cm. ISBN: 9786052420829 Karadeniz jeostratejik ve jeopolitik önemli olan bir denizdir. Balkanlar, Kafkaslar, Ortadoğu, Hazar ve Akdeniz’e açılım olanaklarını sağlayan bir coğrafî konumdadır. Küresel ticaret, hammadde taşımacılığı, enerji hatları ile Kırım yarımadası, İstanbul ve Çanakkale Boğazları küresel ve bölgesel güvenlik stratejileri açısından Karadeniz’i dikkatlerin odağına yerleştirmektedir. Son yıllarda Rusya Federasyonu’nun bölge güvenliğini sarsan saldırgan politikaları da Karadeniz’e kıyıdaş ülkeleri dünya gündeminde tutmaktadır. Bu hacimli kitap Karadeniz jeopolitiğine bilim alanında derinlik ve zenginlik kazandırmak maksadıyla yayınlanmış. Sahasında yetkin isimlerin kaleme aldığı toplam 89 makale bu kitapta yer almış. Makaleler şu başlıklı bölümlerde tasnif edilmiş: *Karadeniz’in Kısa Tarihi *Karadeniz’in Jeopolitik ve Jeostratejik Önemi *Karadeniz’e Kıyıdaş Ülkeler ve Yeni Jeopolitik Dengeler *Karadeniz’e Kıyıdaş Ülkelerin Ulusal Güvenlik Stratejileri *Karadeniz’in Güvenliğine Yönelik Yeni Gelişmeler *Karadeniz ve Enerji *Karadeniz’e Kıyıdaş Olmayan Devletlerin Karadeniz Politikaları ve Stratejileri *Uluslararası Kuruluşların Karadeniz Politikaları ve Stratejileri *Karadeniz’in Hukuki Rejimi *Karadeniz Bölgesindeki Ekonomi – Politik Gelişmeler *Türkiye’nin Karadeniz Politikası .

Halil İNALCIK. İş Bankası Kültür Yayınları. 2017. ISBN: 9786052952511 680 sayfa, 15.5 x 23 cm Kırım Hanlığı kurulurken, Osmanlı Devleti de Fatih Sultan Mehmed’in yönetimi altında bir Ortaçağ beyliğinden Yeniçağ imparatorluğuna evriliyordu. Kırım’ın kısa sürede Osmanlı İmparatorluğu’na tâbiliği kabul edişi, Altınordu’dan devraldığı Ortaçağdan kalma kabile aristokrasisine dayalı yönetim yapısını değiştirmese de, kendine özgü bir denge yarattı. Kabilelerin talepleriyle İstanbul’daki merkezi devletin taleplerini ve Rusya başta olmak üzere rakip devletlerin tehditlerini dengeleme becerisi, hanların başarısında ve hanlığın bekâsında esas belirleyiciydi. Yeniçağ’ın başlarında kurulan ve sonlarında tarihe karışan bu hanlığın tarihi, Orta ve Doğu Avrupa’daki iktidar mücadeleleriyle iç içe örülüdür. Kırım’ın rakip hanlıklarla mücadelesi, bu hanlıkların yüz yıl içinde tarihe karışmasıyla yerini Rusya, Lehistan ve Habsburglarla süren çok daha zorlu ve uzun bir mücadeleye bırakmıştır. Halil İnalcık akademik hayatı boyunca Kırım üzerine yaptığı araştırmaları gözden geçirerek derlediği bu kitapta, hanlığın ileride yazılacak bir genel tarihinin omurgasını kuruyor. Orta Avrupa’daki Habsburg-Osmanlı, Doğu Avrupa’daki Leh-Osmanlı-Rus ve Kuzey’deki Rus-Osmanlı rekabetinin görünenden çok daha karmaşık, değişken ve çok aktörlü olduğunu gözler önüne sererken, İstanbul Bahçesaray ittifakının bu bölgelerdeki kilit niteliğini tarihî olaylar üzerinden anlatıyor. Kırım tarihine dair kısıtlı kaynakları ve araştırmaları eleştirel yaklaşımla okuyarak tarih yazmanın yollarını gösteriyor.

Bünyamin LEVİ. Cinius Yayınları, İstanbul, 2016. ISBN: 9786053236610 230 sayfa, 15x22cm. Doğma büyüme İstanbullu olan Dr. Bünyamin Levi’nin İstanbul’daki geçmişi yüzyıllara dayanan Karayları anlattığı kitabı Cinius Yayınlarından çıktı. Renkli fotoğraflar ve vesikalarla zenginleştirimiş eser 3 ana bölümden oluşuyor: Bizanstan Günümüze İstanbul Karaileri adını taşıyan ilk bölümde genel İbrani tarihi ve Museviliğin içinde farklılık arzeden Karay inancı, adetler, İstanbul’daki Karay ibadethane ve mezarlıkları hakkında bilgilere yer verilmiş. Ayrıca İstanbul Karailerinde Kültürel ve Sosyo-Ekonomik durum başlığı altında Karay cemaatine mensup farklı mesleklere sahip kişilerden örnekler anlatılmış. Burada bahsedilen kişilerin çoğunun kökeninin Kırım Karaylarına ait olduğu dikkat çekmekte. İkinci bölümde yazarın bazı hatıraları kaleme alınmış. Son bölümde ise Karay mutfağından yemek tariflerine yer verilmiş. Bünyamin Levi annesi ve babası İstanbul Karaisi olan bir ailenin çocuğudur. Babaannesi Kefe (Kırım), anneannesi Odesalı Karay olup İstanbul’a gelip yerleşmişlerdir. Mayıs 1925 yılında İstanbul Hasköy’de doğdu. Çocukluk yıllarının bir bölümünü Hasköy’de geçirdi. İlk, orta ve lise tahsilini Beyoğlu’ndaki devlet okullarında tamamladı. Üniversite öğrenimini İstanbul Tıp Fakültesi’nde 1953 yılında tamamladı.